Grand Hotel Europa - Ilja Leonard Pfeijffer
Postmoderne roman maakt indruk
De auteur Ilja Leonard Pfeijffer heeft iets klassieks in zijn voorkomen. De auteur is haast mythisch, wat je doorgaans niet meer bij schrijvers aantreft. De naoorlogse grote drie, Mulisch, Reve en Hermans, waren misschien de laatste mythologische auteurs, en nu dus Pfeijffer. Net als de grote drie, vindt ook Pfeijffer het wel prettig om zijn publieke persona uit te vergroten en tot mythe te maken. Buiten de manier waarop hij de publieke wereld betreedt, spreidt hij dit ook steeds vaker in zijn boeken tentoon. Zo ook in Grand Hotel Europa. Het is een roman, maar wel één waarvan de auteur, net als in eerder werk, Ilja Leonard Pfeijffer heet, en in alles exact lijkt op de auteur zelf.
Grand Hotel Europa heeft twee verhaallijnen. In de ene verblijft de hoofdpersoon in een hotel en schrijft daar een boek, terwijl hij er allerlei interessante gesprekken voert met andere hotelgasten. In de andere verhaallijn ontmoet hij een jonge vrouw, met wie hij in en rond Venetië samenleeft, tot de relatie uitloopt op een onvermijdelijke breuk. Beide verhaallijnen bevatten een sterke symboliek van het continent Europa, dat steunt op een rijke geschiedenis, maar zonder toekomstperspectief en als zodanig is vervallen tot pretpark voor de rest van de wereld. Het Grand Hotel is hier een metafoor voor en Venetië het ultieme voorbeeld van een stad die letterlijk ten ondergaat aan het toerisme dat afkomt op de rijke historie.
Grand Hotel Europa is een postmodern werk waarin waarheid en fictie constant door elkaar lopen, waarin de vierde muur niet lijkt te bestaan en structuur volledig lijkt te zijn losgelaten. Met de nadruk op lijkt, want Pfeijffer heeft alles onder controle. Het werk schiet alle kanten op, maar de belangrijkste thema’s blijven steeds op de voorgrond: Geschiedenis en het massatoerisme dat daar een gevolg van is. In de woorden van de romanfiguur Pfeijffer, is het thema: ‘Europa, de Europese identiteit, die verstrikt is in het verleden, en over de uitverkoop van dat verleden op een geglobaliseerde markt bij gebrek aan geloofwaardige alternatieven.’
Een ander aspect dat het boek tot postmodern bestempelt is de ironie en zelfkritiek- en spot. Voor het bij de lezer opkomt, verzucht de auteur zelf al dat iets natuurlijk een cliché is, zinloze kritiek, of dat zijn kritiek op toeristen natuurlijk net zo hard geldt voor hemzelf. Grand Hotel Europa is in veel opzichten zo’n boek dat je gelezen moet hebben: vuistdik, thematisch rijk, geschreven door een vooraanstaand auteur, met positieve recensies uit de hoek van critici. Anders dan met veel boeken die aan die criteria voldoen, is het een groot plezier om deze soepel geschreven roman te lezen. Ongetwijfeld heeft Pfeiffer dit boek met groot enthousiasme geschreven, een enthousiasme dat hij op de lezer overbrengt.
Natuurlijk is er ook genoeg aan te merken: hoewel de meeste thema’s actueel zijn, loopt de auteur soms mijlenver achter op de publieke discussies over deze thematiek. Daarnaast is de romanfiguur, en daarmee de werkelijke auteur, regelmatig arrogant, pompeus en egocentrisch. De zelfspot waarmee dat beschreven wordt, kan niet altijd gelden als een excuus. Toch zijn deze minpunten van ondergeschikt belang. Het boek leest zo vlot, bevat zoveel interessante beschouwing over de belangrijkste thema’s, die ook samenhangen met de grootste politieke en morele vragen van deze tijd, dat je de auteur zijn tekortkomingen vergeeft. Dit serieuze boek, vol humor, en op hoog niveau geschreven, is de moeite van het lezen absoluut waard.
Ilja Leonard Pfeijffer (Rijswijk, 1968) is schrijver, dichter en classicus. Hij won vele prijzen voor zowel zijn literatuur als zijn poëzie. Zondag 23 augustus is Pfeijffer te gast in het tv-programma Zomergasten. Grand Hotel Europa is uitgeroepen tot boek van het jaar 2018. Eerder, in 2014, won Pfeijffer de Libris Literatuurprijs voor zijn roman La Superba. Voor diezelfde prijs werd hij vorig jaar genomineerd met Grand Hotel Europa. De roman is uitgegeven door De Arbeiderspers en kost € 26,99. Ook verkrijgbaar als e-boek.
fotograaf auteur: Stefan Vanfleteren.
Waardering:
Boekbespreking door Robin Bongers
email mijGepubliceerd: 14-08-2020